Czym firmy powinny się kierować, opracowując proces cyfryzacji na najbliższe lata? W jaki sposób przedsiębiorstwa mogą zachować rolę innowatora i lidera na swoim rynku, gdy warunki funkcjonowania stale się zmieniają? Jak organizacje mogą realizować swoje plany działania w obliczu ciągle zmieniających się warunków funkcjonowania? Odpowiedź na każde z powyższych pytań jest złożona i musi uwzględniać wiele zmiennych. Mimo to można pokusić się o stwierdzenie, że zaawansowane technologie cyfrowe są/będą koniecznością dla każdego z wyżej wymienionych zagadnień.

Spis treści

Niestety nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Niemniej jednak pandemia Sars-Cov-2 pokazała, że konieczność przeprowadzenia zmian oraz podążania za trendem transformacji cyfrowej jest konieczna do tego, by firmy mogły sprawnie adaptować się do zmian (tych planowanych, jak i tych nieplanowanych). Chcąc wskazać prawdopodobne kierunki wdrażania innowacji cyfrowych, należy wziąć pod uwagę takie obszary jak:

– usługi cyfrowe,

– integracja technologii,

– big data, która wciąż w wielu firmach nie jest wykorzystywana,

– Internet rzeczy,

– usługi online,

– infrastruktura chmury, jako fundament procesu cyfryzacji w przedsiębiorstwie.

Próbując zdefiniować kluczowe kierunki cyfrowej transformacji, warto pamiętać i śledzić na bieżąco zmieniające się potrzeby klientów. Od kilku lat to właśnie ten czynnik napędza transformację firm działających w B2B, jak i B2C.

Chęć dostosowania się do oczekiwań klientów jest jednym z wiodących determinantów przeprowadzenia transformacji cyfrowej biznesu. Należy przy tym pamiętać, że coraz więcej przedsiębiorstw wśród korzyści z transformacji upatruje nie tylko reaktywne podejście (odpowiedź na oczekiwania klientów), ale również proaktywne działania, czyli przewidywanie, a nawet kształtowanie przyszłych trendów wśród klientów.

Kierunek zmian dla firm wydaje się oczywisty i dotyczy komplementarnej digitalizacji. Wyzwaniem pozostaje sposób, w jaki należy to realizować. Do niedawna zakres transformacji cyfrowej obejmował horyzont czasowym zamykający się w przedziale 2 – 3 lat. Obecne realia, w których przyszło działać przedsiębiorstwom, są determinowane przez zupełnie nowe czynniki wpływające na funkcjonowanie oraz rozwój organizacji. W związku z tym strategie zaplanowane na dłuższą perspektywę (więcej niż 2 lata) mogą okazać się nieadekwatne do zachodzących w międzyczasie zmian. Obecnie organizacje borykają się z takimi problemami, jak:

– dostosowanie się do zmian,

– właściwe wykorzystanie zachodzących zmian,

– nieprzewidywalność zakłóceń w procesie cyfryzacji, który nie zawsze mogą być ujęte w strategii.

Skutkiem tego jest stan, w którym to wdrożenie cyfrowej transformacji zgodnie z wcześniejszymi założeniami (strategią) nie zawsze prowadzi do zakładanych korzyści, gdyż zakres transformacji cyfrowej nie jest adekwatny do zmieniających się potrzeb oraz warunków, w których firma funkcjonuje. Wobec tego jednym z najważniejszych wniosków płynących z obserwacji otoczenia biznesu jest przyjęcie oraz wdrożenie założenia “cyfrowa transformacja wymaga zmian w sposób permanentny".

Doskonałym przykładem trudności z dostosowaniem się do zmian był okres pandemii wirusa Sars-Cov-2. W trakcie jej trwania problem miał zazwyczaj podłoże technologiczne i wynikał z niskiego poziomu digitalizacji, który uniemożliwiał funkcjonowanie w nowej rzeczywistości. Wówczas wyzwania transformacji skupiały się na jak najszybszym uzupełnieniu luki technologicznej uniemożliwiające działanie w nowych realiach. Przykładem tego mogą być szkoły, które dotychczas funkcjonowały w dwóch trybach, tzn. były zamknięte lub otwarte. Dopiero gwałtownie i pośpiesznie przeprowadzona adaptacja urządzeń i systemów zakładających wdrożenie na ogromną skalę urządzeń (komputerów, tabletów, kamer oraz platform pozwalających na prowadzenie zdalnych lekcji), umożliwiła adaptację do nowych okoliczności i nauczania w trybie zdalnym, stacjonarnym, jak i hybrydowym.

Podobne ograniczenia dotknęły tysiąca firm, które funkcjonowały w trybie stacjonarnym. Charakteryzowały się one stosunkowo niskim poziomem digitalizacji i wdrożonych technologii cyfrowych umożliwiających pracę zdalną, sprzedaż usług i produktów online, a nawet automatyzacji procesów biznesowych. Nowe okoliczności funkcjonowania całego społeczeństwa spowodowały gwałtowne przyspieszenie cyfryzacji przedsiębiorstw, wprowadzając nowe możliwości biznesowe będące skutkiem implementacji nowoczesnych rozwiązań technologicznych.

Innym przykładem problemów związanych z digitalizacją biznesu jest zdolność do wykorzystania zachodzących zmian. Dobrym tego przykładem jest gwałtowna i nagła digitalizacja społeczeństwa. Konsekwencją tego było m.in. wykreowanie się nowych nawyków konsumenckich. Przykładem, może być ogromne zapotrzebowanie na usługi kurierskie, rozwój całej branży logistycznej, czy też rozwój sprzedaży i obsługi klientów w Internecie, co jest następstwem szybkiego adaptowania nowych technologii – e-commerce.

Zjawisko to odcisnęło piętno niemalże na każdej dziedzinie życia, począwszy od jedzenia, zakupów produktów codziennego użytku, rozrywki, a kończąc na opiece medycznej i administracji. Firmy, które odpowiednio wcześniej zaczęły wdrażać cyfrowe rozwiązania łatwiej przetrwały okres lockdown’u, a nawet odnotowały zwrot będący rezultatem wcześniejszych inwestycji technologicznych.

Ostatnim, ale nie mniej istotnym czynnikiem wpływającym na trudność w określeniu kierunku cyfrowej transformacji przez przedsiębiorstwa, jest nieprzewidywalność zakłóceń, które wpływają na przyjętą strategię digitalizacji przedsiębiorstwa. Wśród podstawowych czynników zakłócających można wymienić cztery kategorie. Są to zakłócenia:

– prawne,

– technologiczne,

– gospodarcze,

– społeczne.

Ich występowanie jest trudne do określenia. Podobnie jak skala oddziaływania na dotychczasową formę i zakres prowadzenia działalności gospodarczej. Przykładem tego typu zakłóceń mogą być sankcje gospodarcze nałożone na Federację Rosyjską, będące następstwem nasilenia działań wojennych w Ukrainie, które w lutym 2022 roku przybrały na sile. W efekcie tego wiele firm stopniowo traciło dostęp do rynków zbytu oraz możliwości zakupu surowców i produktów z terytorium Rosji.

Przytaczając przykłady zakłóceń, warto również wspomnieć o takich czynnikach, jak ceny energii, które oddziałują niemalże na każdy rodzaj biznesu. Obserwowany w pierwszej połowie 2023 roku drastyczny wzrost cen energii niekorzystnie wpłynął na wiele przedsiębiorstw. Począwszy od niewielkich zakładów produkcyjnych, takich jak piekarnie, firmy usługowe, a skończywszy na dużych przedsiębiorstwach produkcyjnych. Ubiegłoroczny wzrost cen energii był dla wielu przedsiębiorstw większym zakłóceniem niż chociażby wspomniana już pandemia Sars-Cov-2, co w konsekwencji skutkowało brakiem rentowności dla wielu firm.

Oczywiście innowacje technologiczne nie należy postrzegać jako lekarstwa na każdy rodzaj zakłóceń. Niemniej jednak korzyści ze wdrażania oraz rozwoju nowych technologii mogą być wielopoziomowe i ułatwić przetrwanie organizacji w trudnych okresie. Można założyć, że inwestycja w dywersyfikację źródeł energii lub wdrożenie nowych technologii, które będą charakteryzować się mniejszym jej zużyciem, mogłyby pozwolić przetrwać okres wzrostu cen prądu.

Obecnie strategia transformacji cyfrowej firmy musi zakładać nie tylko ramy czasowe, metody, technologię oraz cele i rezultaty dla wprowadzonych rozwiązań związanych z digitalizacją. Strategia cyfryzacji powinna również być gotowa na wprowadzenie zupełnie nowych rozwiązań wynikających z nagłych zmian i nowych uwarunkowań. Wobec tego zasadnym jest postawienie pytania, w jaki sposób firmy mogą lepiej adaptować strategie związane z wykorzystaniem zaawansowanych technologii w 2024 roku? Jednym z rozwiązań jest podejście zakładające adaptację na różnych poziomach, gotowość do zmiany oraz szukania nieszablonowych impulsów do zmian.

Po pierwsze liderzy firm podejmujący wdrożenia technologii cyfrowej powinni zrozumieć, że adaptacja transformacji cyfrowej musi przebiegać na różnych poziomach. Począwszy od strategicznego dotyczącego zarządzania ryzykiem poprzez model biznesowy, a skończywszy na sposobie dystrybucji produktów/usług. Konsekwencją tego jest budowanie przedsiębiorstwa gotowego przystosować się do nagłych zmian i wykorzystania ich w codziennym funkcjonowaniu. Oznacza to przyjęcie założenia, w którym to wdrożona technologia będzie oddziaływać jednocześnie na mikro procesy, sposoby komunikacji z klientami, a nawet na nowe podejście do modelowania przychodów.

Planowanie inwestycji technologicznych powinna odnosić się również do tego, w jaki sposób konsumenci będą postrzegać firmę i produkt/usługę na rynku. Wreszcie liderzy powinni nauczyć się stosować nowe strategie i sposoby myślenia powiązane z transformacją procesów biznesowych, integracją technologii oraz opracowywania innowacyjnych usług, oraz produktów.

Transformacja cyfrowa Polskich firm w 2024 roku będzie musiała ulec znaczącym zmianom. Przede wszystkim przedsiębiorstwa powinny zrozumieć, że kluczowe jest uwzględnienie mikro zmian, nagłych i nie zawsze przewidywalnych zmian, które będą permanentnie towarzyszyły podczas całego procesu wdrażania cyfrowych rozwiązań.

Osiągnięcie takiego stanu rzeczy stanie się możliwe poprzez zmianę paradygmatów i sposobu pracy. Jest to konieczne, gdyż nie sposób jest rozwijać organizację w taki sposób, by być gotowym na wszystkie potencjalne i nieprzewidywalne zmiany. Dlatego warto zintensyfikować wysiłki i działania w taki sposób, by strategia cyfryzacji, jak i sam proces cyfryzacji przedsiębiorstw był elastyczny. Konieczne jest planowanie działań, które będzie można w przyszłości dostosować do innych okoliczności, połączyć z innymi elementami albo znaleźć zupełnie nowe zastosowanie. W praktyce sprowadza się to wdrażania urządzeń i systemów, które będzie można poddać modyfikacji.

By firma mogła lepiej dostosowywać się do wyzwań transformacji, powinna na nowo zacząć się uczyć i poszukiwać czynników mogących oddziaływać na ich sposób funkcjonowania. Dlatego też już dziś warto by strategia cyfryzacji uwzględniała sposób pracy, zachowania i komunikację, którą reprezentują klienci, pracownicy, a nawet liderzy innych branż. Sprowadza się to do większej otwartości i zaangażowania większej Ilości osób w proces digitalizacji biznesu, jak również jego ocenę na wielu płaszczyznach.

Dopasowanie do przemian i mikro przesunięć wymaga od przedsiębiorstw także zmiany inicjatyw związanych ze wdrożeniem cyfrowej transformacji. Nowe znaczenie transformacji sprowadza się do odejścia od działań ukierunkowanych na unowocześnienie oraz optymalizację kosztów. Zamiast tego przedsiębiorstwa powinny obrać kierunek zapewniający kreowanie innowacji i ich późniejsze wykorzystywanie. W praktyce sprowadza się to do założenia, że innowacje cyfrowe powinny sprzyjać wdrażaniu dywersyfikacji przychodów, komunikacji z klientami, sposobie wytwarzania produktów i dostarczenia usług. Wreszcie innowacyjne podejście do cyfryzacji przedsiębiorstw powinno uwzględniać możliwość powstawania innych, nowych modeli zarabiania.

Wszystko to pozwoli zbudować bardziej innowacyjną, a przez to elastyczną organizację, której łatwiej będzie zaadoptować się do nowych, jeszcze dziś nieznanych okoliczności.

Firmy, które kilkanaście lat temu wdrażały nowe technologie pozwalające na rozwój, z pewnością nie mogły przewidzieć pojawienia się globalnej pandemii w 2020 roku. Mimo to podjęte przez nich działania i wdrożone rozwiązania pozwoliły im lepiej dostosowywać się do zaistniałych zmian, a nawet zbudować przewagę na rynku lub też otworzyć się na zupełnie nowe, niezagospodarowane dotychczas możliwości biznesowe.

Doświadczenia tysięcy firm z okresu pandemii pokazują, że budowanie nowoczesnej organizacji opartej na technologii, prowadzi do elastycznej i gotowej na zmiany organizacji. Jest to również, na razie, najlepszy możliwy sposób, by zabezpieczyć przedsiębiorstwo przed przyszłymi zagrożeniami.

Kształtowanie oraz dostosowanie strategii cyfryzacji w najbliższych latach będzie koncentrowało się na wykorzystaniu zupełnie nowych czynników i wskaźników determinujących kierunek zmian. Dotychczasowe paradygmaty, takie jak: wielkość rynku i pozycja na nim, skala oddziaływania oraz podział na branże, przestaną odgrywać wiodącą rolę. Wobec nieprzewidywalności zachodzących zmian oraz ich dynamiki, dużo ważniejsze staną się inne czynniki.

Za jeden z głównych czynników należy uznać gotowość do wspominanych zmian i zdolność uczenia się. Umiejętności te będą wynikiem posiadanego przez przedsiębiorstwo kapitału ludzkiego i kultury organizacyjnej, którą reprezentuje dana firma. To właśnie te uwarunkowania mogą odgrywać w najbliższej przyszłości decydującą rolę w świecie cyfrowej transformacji.

Przedsiębiorstwa pragnące zwiększyć swój poziom dostosowania do zachodzących zmian, muszą porzucić takie cele, jak osiągnięcie wysokiego poziomu w robieniu konkretnych rzeczy. Właściwe stanie się podejście zakładające osiąganie wysokiego poziomu w szybkim uczeniu się i wdrażaniu tych nowości. Dzięki temu będą w stanie wypracować swój własny model dynamicznego i ekonomicznego eksperymentowania. Może okazać się to kluczowe dla rozwoju strategii modelów biznesowych, produktów czy też usług. Przyjęcie takiego podejścia powinno w najbliższej przyszłości skutkować większą zdolnością dostosowywania się do zachodzących zmian, czyli efektywniejszego wykorzystania nowoczesnych rozwiązań technologicznych w biznesie.

Obecnie jedną z bardziej cenionych zdolności, którą powinny posiąść wszystkie przedsiębiorstwa, jest umiejętność dostosowywania się. Osiągniecie wysokiego poziomu sprawczości w tej materii, sprowadza się do nabycia i prawidłowego wykorzystania potencjału, jaki tkwi w:

– wykrywaniu nowych tendencji i sygnałów nadchodzących zmian,

– szybkości reakcji.

Zdolność “wyłapywania" nowych trendów zapowiadających zmiany oznacza dostrzeganie symptomów ewolucji lub skoków w nowe obszary, które zachodzą w zupełnie innym otoczeniu. Umiejętność wnikliwego obserwowania innych gałęzi biznesu, a konkretnie wdrażanych rozwiązań cyfrowych i osiągania korzyści wynikających z ich wdrażania, może przełożyć się na przyszłość transformacji cyfrowej – czyli jej ocenę oraz ostateczną digitalizację biznesu.

Drugą, równie istotną umiejętnością wpływającą na wysoką zdolność adaptacji transformacji cyfrowej w 2024 roku będzie szybkość reakcji na zachodzące zmiany. Sprowadza się to do założenia, że firmy nie mogą koncentrować się jedynie na wykrywaniu i definiowaniu zachodzących zmian, ale również na konieczności dostosowywania się i reagowania na te zmiany. Konieczne jest by poza samą świadomości i wiedzą o zachodzących zmianach, były podejmowane decyzje.
Przykładem tego może być wzrost świadomości o zagrożeniu dla bezpieczeństwa danych gromadzonych przez przedsiębiorstwo, a reakcją (działaniem) inwestycji technologicznych w nowoczesne rozwiązania technologiczne zwiększające cyberbezpieczeństwo.

Modyfikowanie modelu biznesowego, strategii sprzedaży czy sposobu produkcji i dystrybucji jest procesem kosztownym i czasochłonnym. W praktyce niemożliwe jest, by każda firma jednocześnie była w stanie wydolnie realizować różne strategie rozwoju, a przy tym wykorzystywać do tego różne technologie i modele. Dlatego też wskazane jest posługiwanie się transformacją cyfrową jako swoistym poligonem (wirtualny bliźniak), który pozwoli w zdecydowanie tańszy sposób weryfikować hipotezy biznesowe. Eksperymentowanie w świecie wirtualnym daje sposobność do bieżącego weryfikowania przyjętych celów oraz sposobów ich realizacji w kontakcie z rynkiem i otoczeniem biznesowym.
Duża elastyczność transformacji przeprowadzanej przy wykorzystaniu zaawansowanych systemów informatycznych, integracji i automatyzacji czy optymalizacji procesów na podstawie rozwiązania technologiczne pozwala na eksperymentowanie oraz adaptowanie się do zmieniających warunków.
Skutkuje to między innymi większą elastycznością organizacji i bieżącym dostosowywaniem kierunku transformacji cyfrowej do aktualnych warunków oraz możliwości samego przedsiębiorstwa.

Założenie, że stworzona strategia będzie obowiązywać przez okres 2 – 3 lat jest złudne. Dynamika zachodzących zmian, jak i nieprzewidywalność niektórych czynników wpływa no na to, że należy oczekiwać co najmniej mikro przesunięć, które mogą mieć decydujący wpływ zarówno na całą strategię transformacji, jak i na sam biznes. Monitorowanie transformacji cyfrowej jest jednym z najważniejszych czynników decydujących o jej ostatecznym powodzeniu. Przedsiębiorstwa wykorzystujące technologię do realizacji swoich celów biznesowych powinny na bieżąco śledzić jej przydatność, trafność dopasowania do potrzeb i warunków funkcjonowania oraz tego, czy rozwój nowych technologii nie pozwala na zaadaptowanie innych rozwiązań. Oznacza to, że wartość technologii cyfrowej także powinna podlegać monitorowaniu oraz ocenie.

Każdy biznes funkcjonuje w pewnym otoczeniu konkurujących ze sobą przedsiębiorstw. Wobec tego naturalne jest założenie, że należy przypatrywać się ich działaniom. Dzięki temu można przewidywać przyszłość oraz kierunki zmian. Podejście to jest jak najbardziej trafne i uzasadnione w klasycznym i niezachwianym środowisku funkcjonowania, czyli takim, w którym zmiany są liniowe, przewidywalne i wynikają z powolnej ewolucji. Jednak uwzględniając aktualne, oraz przyszłe niespodziewane uwarunkowania oraz dynamikę zachodzących zmian, należy porzucić taką koncepcję i poszukiwać inspiracji w inny sposób.
Za wartościowe źródło rozwoju nowych technologii i ich wykorzystania można uznać nowych “graczy” i startupy, które dopiero co zaistniały na rynku, na którym budują swoją ofertę i pozycję. Poszukiwanie impulsów do zmian wśród mniejszych organizacji, które w nowy, często odmienny sposób podchodzą do realizacji swoich produktów/usług, stanowi ważny element poszukiwania kierunków, w którym cyfryzacja przedsiębiorstw może ewoluować.

Budowanie strategii cyfrowej na podstawie przewidywalnych czynników i zachowań jest mało efektywne w czasach dynamicznych zmian. Obecnie należy zmienić sposób pracy podczas tworzenia strategii na taki, w którym punktami odniesienia będą niewiadome oraz niepewności. Przyjmując właśnie takie podejście, łatwiej jest tworzyć plan działania, który w przyszłości może częściowo odpowiadać nowym okolicznościom. Trendy transformacji nie zawsze przebiegają w sposób liniowy, co powinno skłaniać nas do przyjmowania bardziej innowacyjnych postaw na etapie planowania oraz realizacji. Jedyne wątpliwości przy takim założeniu rodzi pytanie jak tego dokonać? Odpowiedzią jest podejście zakładające gotowość do funkcjonowania w alternatywnych okolicznościach.

Budowanie strategii cyfrowej na podstawie przewidywalnych czynników i zachowań jest mało efektywne w czasach dynamicznych zmian. Obecnie należy zmienić sposób pracy podczas tworzenia strategii na taki, w którym punktami odniesienia będą niewiadome oraz niepewności. Przyjmując właśnie takie podejście, łatwiej jest tworzyć plan działania, który w przyszłości może częściowo odpowiadać nowym okolicznościom. Trendy transformacji nie zawsze przebiegają w sposób liniowy, co powinno skłaniać nas do przyjmowania bardziej innowacyjnych postaw na etapie planowania oraz realizacji. Jedyne wątpliwości przy takim założeniu rodzi pytanie jak tego dokonać? Odpowiedzią jest podejście zakładające gotowość do funkcjonowania w alternatywnych okolicznościach.

Adaptacja transformacji cyfrowej w 2024 roku w odniesieniu do niezwykle dynamicznej rzeczywistości wydaje się karkołomnym przedsięwzięciem. Niemniej jednak działanie to nie musi być wynikiem przypadku. Wdrożenie opisanych powyżej postaw, sposobu pracy i myślenia pozwoli zwiększyć poziom elastyczności każdej organizacji. Odniesienie korzyści z transformacji cyfrowej jest jak najbardziej możliwe. Wymaga jedynie porzucenia tradycyjnej formy pracy i obrania bardziej innowacyjnego podejścia na każdym etapie wdrażania technologii cyfrowej.

fot. stock.adobe.com